Kremlin Ukrayna’yı soyup soğana çeviriyor: Rusya’nın hırsızlığı GPS’te

Rus birlikleri, işgal ettikleri bölgelerde Ukraynalı çiftçilerin tahıllarına, ayçiçeği çekirdeklerine, gübrelerine ve tarım araçlarına el koymakla suçlanıyor. BBC bölgedeki çiftçilerle konuştu ve çalınan tahılların nereye götürülmüş olabileceğini uydu imgelerinden inceledi.

Cephenin birkaç kilometre ilerisinde, Ukraynalı çiftçi Dmytro 25 yıllık işinin dört aydır süren işgalde nasıl yok edildiğini anlatıyor. Çiftçi Dmytro (gerçek ismi değil) BBC ile konuşmayı kabul eden çiftçilerden biri. “Tahılımızı çaldılar, tarlamıza ziyan verdiler, tarım araçlarımızı yok ettiler” diyor. On binlerce hektarlık tarlasının yüzde 80’inin Rus askerlerinin işgali altında bulunduğunu ve tahıl hırsızlığının endüstriyel boyutlarda olduğunu söylüyor.

KAMYONLAR EVVEL KIRIMA GÖTÜRÜLDÜ

Şirketinin güvenlik kameraları, Rus askerlerinin giriş yaptığı anı kaydetmiş. Çiftçilerin kimliğini kapalı tutmak için imajdaki birtakım detayları bulanıklaştırıldı. Görüntünün devamında bir asker, fark ettiği kameraya ateş açıyor ancak ıskalıyor. Çiftlikten çalınanlar ortasında tahıl kamyonları da bulunuyor. Dmytro bu kamyonları GPS sinyalleriyle takip ettiklerini, Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım üzerinden Rusya’ya götürüldüklerini söylüyor.

TAHILLARIN GÖTÜRÜLDÜĞÜ AMBARIN ÇATISINDA SAVAŞIN SİMESİ ‘Z’ VAR

GPS dataları çalınan iki kamyonun Kırım’daki Oktyabrske kenti yakınlarında bir tahıl ambarında durduğunu gösteriyor. 14 Haziran’da çekilen bir uydu imajında ise ambarın etrafında çok sayıda kamyonun sıraya girdiği görülüyor. Bu ambar bir demiryolunun yanında bulunuyor. Bu demiryolu ile tahılların Rusya’ya yahut Kırım’daki limanlara taşınması mümkün. Tahıl ambarının çatısında ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin simgesine dönüşen Z harfi yer alıyor.

KAMYON KUYRUĞU 5 KİLOMETRE UZUYOR

Her çalıntı tahılı takip etmek çok sıkıntı ancak bunların büyük bir kısmının evvel Kırım’a gönderildiğine dair oldukça delil var. İki kıymetli giriş noktası olan Çonhar ve Armiansk’tan uydu imgelerinde, kuyrukta bekleyen kamyonlar yer alıyor. Bunlar tahıl dışında öteki şeyler taşıyor da olabilir.

Çonhar denetim noktasında 17 Haziran’da çekilen bir uydu imajında kamyon kuyruğunun 5 kilometreyi aştığı görülüyor.

Kırım’a girişte bu kadar trafik oluşması sıra dışı. Çünkü Rusya 2014’te Kırım’ı ilhak ettiğinden beri Ukrayna’nın bölgeyle pek bir bağlantısı kalmamıştı. Ukrayna o tarihten sonra ihracatını öteki limanlara yönlendirmişti.

SİVASTOPOL VE KERÇ LİMANLARINDAN RUSYA’YA NAKLİYAT

Sınırdaki kamyonların bir kısmının Ukrayna’daki Rus askerlerine mühimmat götürdükten sonra boş bir halde geri dönen kamyonlar olması da mümkün. Ama pek birçoklarının da Ukraynalı çiftçilerden çalınan tahılları taşıdığını düşünmek akla birinci gelen yorum. Kırım’daki Canköy kentinde çekilen bir uydu imgesi, tahıl ambarı ve tren istasyonu yakınlarında bekleyen çok sayıda kamyonu gösteriyor.

Bu kentten geçen tren sınırları Sivastopol ve Kerç kentlerindeki limanlara ulaşıyor. Tahılları bu limanlardan Rusya’nın geri kalanına yahut başka ülkelere göndermek mümkün.

UKRAYNA TAHILI RUS TAHILIYLA KARIŞTIRILIP RUS SERTİFİKASI BASILIYOR

BBC’ye konuşan Kiev’deki Karadeniz Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Uzmanı Andrii Klymenko “Tahılları evvel Kırım’daki Kerç yahut Sivastopol limanlarına götürüp akabinde Rus gemilerine yüklüyorlar” diyor. Kırım civarındaki gemilerin hareketlerini sistemli olarak gözlemleyen Klymenko “Kerç Boğazı’nda tahılları daha büyük gemilere aktararak Rus tahıllarıyla karıştırıyorlar. Hatta bazen yalnızca Rus tahılı aldıkları izlenimi yaratmak için bu bölgeye gidiyorlar” diye anlatıyor.

Tahılların bu noktadan sonra Rus sertifikalarıyla, güya Rusya’da üretilen tahıllarmışçasına ihraç edildiğini de ekliyor.

GÜZERGAHTA TÜRKİYE DETAYI

Gemiler oradan sonra ekseriyetle Türkiye yahut Suriye’ye götürülüyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Ukrayna’nın lisana getirdiği “Çalınan tahıllar Türkiye’ye götürülüyor” argümanını incelediklerini ama buna dair rastgele bir ispat bulamadıklarını söylüyor. Klymenko ise bu tahılların kayıtlara Rus tahılı olarak geçirildiğini hatırlatıyor.

SİVASTOPOL’DA SIRA DIŞI YOĞUNLUK

Avlitla tahıl ambarına ilişkin uydu manzaraları, Kırım’ın batısındaki tahıl ambarında Haziran boyunca yoğunluk yaşandığını, gemilere tahıl ambarından, rengi tahıla benzeyen unsurlar yüklendiğini gösteriyor. İncelenen uydu manzaralarındaki yoğunluk, evvelki yıllardaki Haziran aylarından çok daha fazla. Uzmanlar bunun tek açıklamasının Ukrayna anakarasından getirilen tahıllar olabileceğini anlatıyor.
Kiev İktisat Okulu’ndan tarım siyasetleri uzmanı Mariia Bogonos “Kırım’da ihracat gayeli tahıl üretilmiyor” diyor ve Rusya’da üretilen tahılların da Sivastopol üzerinden ihraç edilmesinin coğrafik açıdan mantıklı olmayacağına dikkat çekiyor.

Geçmişte hem Rusya’da hem Ukrayna’da çalışmış Green Square Agro isimli danışmanlık şirketinden tarım uzmanı Mike Lee ise Kırım’dan çıkan tahılların bir kısmının geçen yılki hasattan kalanlar olabileceğini belirtiyor “Kırım Rusya denetiminde olsa da tedarik zinciri sıkıntıları orayı da etkiliyor” diyor.

TÜRKİYE’YE GELEN GEMİLER TAKİP AYGITINI KAPATTI

ABD ve Ukraynalı yetkililer ile bu iki ülkenin medyası, Ukrayna tahıllarını Kırım’dan başka ülkelere götürdüğü düşünülen dokuz geminin ismini paylaştı.

BBC, gemicilik bilgi tahlil şirketi Lloyd’s List Intelligence’ın datalarını kullanarak bu gemilerin Nisan ayından bu yana Kırım’dan Türkiye ve Suriye’ye gittiği rotaları çıkardı.

LLI bu gemilerin, denizcilik uzmanlarının deyişiyle ‘yanıltıcı’ aksiyonlarda bulunduğunu, Karadeniz’e girip çıkarken yahut Kırım yakınlarındaki Kerç Boğazı’nda takip aygıtlarını kapattığını belirtiyor.
Takip aygıtları tekrar açıldığında ise gemiler güney istikametinde ilerlemiş ve gövdeleri suya daha fazla gömülmüş oluyordu. Bu, takip aygıtı kapalıyken gemiye bir şeyler yüklendiği manasına geliyor.
BBC bu gemilerden üçünün; Rus şirketlerine ilişkin Matros Pozyniç ve Somrmovskiy 48 ile Suriye devletine ilişkin Finikia’nın rotalarını inceledi.
Gemilerin sahibi olan Rus şirketlere ve Suriye devletine yöneltilern sorular ise karşılıksız kaldı.

GEMİLERİN VERİCİ KAPATMASIBM KARARLARINA AYKIRI

Maxar dataları Matros Pzyniç’in Kırım’daki Sivastopol’a Mayıs ortasında vardığını gösteriyor.
Bu seyahatte Kerç Boğazı’nda geçirdiği beş gün boyunca vericilerini kapattı. Daha sonra yüzlerce kilometre uzakta, Karadeniz’de ortaya çıktı. Sonrasında ise Suriye’deki Lazkiye Limanı’nda bir fotoğrafı çekildi. Bu sırada takip vericileri tekrar kapalıydı.

Birleşmiş Milletler kurallarına nazaran gemilerin takip vericilerinin daima açık olması gerekiyor. Bunun tek istisnası, korsanlık üzere geminin güvenliğine tehdit oluşturan faaliyetlere karşı kendini gizleme muhtaçlığının duyulduğu şartlar.

Lloyd’s’un piyasa editörlerinden Michelle Wiese Bockmann, Kırım yahut Suriye yakınlarında vericileri kapamanın legal bir nedeni olamayacağını belirtiyor: “Bunun korsanlığa karşı savunmayla hiçbir alakası yok. Bölgedeki başka gemilerin vericileri açıktı. Neden yalnızca bu gemiler kapama muhtaçlığı hissetti?”

RUSYA ÇİFTÇİLERE ZORLA DOKÜMAN İMZALATIP TAHILLARINA EL KOYUYOR

BBC, Rus işgal yetkilileri tarafından hazırlanmış ve tahılların transfer edileceği çiftlikleri gösteren listelere de ulaştı. BBC Rusça ve Ukraynaca Servislerinin yaptığı başka bir araştırma ise Rusların, Ukraynalı çiftçileri piyasadan çok daha düşük fiyatlara tahıl satmaya zorladığını ortaya koydu.
Çiftçileri birtakım dokümanlar imzalamaya zorlayan Rusya, böylelikle tahıla el koymalarına yasal bir kılıf da oluşturmayı hedefliyor.
Bölgeden gelen birinci haberlerde Rus işgalcilerin direkt tahıllara el koyduğu anlaşılıyordu. Ama Rusların ilerleyen süreçte hiç ödeme yapmazlarsa Ukraynalıların sonraki hasatları sabote edebileceğini fark etmeleriyle birlikte bir ölçü ödeme yapmaya başlayarak taktik değiştirdiği görülüyor.
Çiftçiler ise bir alternatifleri olmadığı, petrol almak ve emekçilerine maaş ödemek zorunda oldukları için bu düşük fiyatları kabul etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.

UCM KARARLARI İHLAL EDİLİYOR

BBC’ye konuşan milletlerarası hukuk uzmanı Emilie Pottle, bu hareketlerin Cenevre Konvansiyonu ve Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nin kurallarını ihlal manasına gelebileceğini belirtiyor.